COVID-19, ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ, ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΤΑΡΑΧΗ
Το 2022 υπήρξε μια χρονιά που καταρρίφθηκαν αρκετά ρεκόρ, δυστυχώς αρνητικά. Καθώς η Ευρώπη βρίσκεται στον απόηχο της πανδημίας, έχει να αντιμετωπίσει την κλιματική κρίση αλλά και τις παγκόσμιες συγκρούσεις. Ο πόλεμος στην Ουκρανία προκάλεσε το μεγαλύτερο κύμα προσφύγων στην Ευρώπη από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Περισσότεροι από επτά εκατομμύρια Ουκρανοί εγκατέλειψαν τη χώρα και κατέφυγαν σε άλλες χώρες, ενώ άλλοι 6,9 εκατομμύρια εκτοπίστηκαν στο εσωτερικό της, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ. Παγκοσμίως, ο αριθμός των εκτοπισμένων ανθρώπων ξεπέρασε για πρώτη φορά τα 100 εκατομμύρια.
ΟΥΚΡΑΝΙΑ
Οι ΓτΚ από την πρώτη στιγμή βρέθηκαν στο πλάι του Ουκρανικού λαού, στέλνοντας ανθρωπιστική βοήθεια και κινητή ιατρική μονάδα. Ένα χρόνο μετά, εκατομμύρια άνθρωποι έχουν μείνει χωρίς βασικές υπηρεσίες ως αποτέλεσμα των εχθροπραξιών. Οι Γιατροί του Κόσμου παραμένουν στο εσωτερικό της Ουκρανίας, με μία σταθερή ομάδα επαγγελματιών υγείας και δύο κινητές μονάδες που επιχειρούν στις περιφέρειες Τσερνίβτσι, Ιβανό-Φρανκίβσκ, και Οδησσό.
Το έργο των ΓτΚ στη χώρα από την αρχή του πολέμου επικεντρώθηκε στο συντονισμό της αποστολής ιατρικών ομάδων και στη συνεργασία με τις υγειονομικές αρχές για την ελαχιστοποίηση των διαταραχών στην παροχή κρίσιμων υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης, ενώ ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στην υποστήριξη της ανταπόκρισης στην ψυχική υγεία, καθώς αυξάνονται οι ψυχολογικές επιπτώσεις μηνών πολέμου.
Παράλληλα, η εμπόλεμη κατάσταση στην Ουκρανία προκάλεσε άλμα στο κόστος της ενέργειας και των τροφίμων, με τον δείκτη τιμών τροφίμων του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) του ΟΗΕ να σημειώνει ιστορική κορύφωση τον Μάρτιο και το κόστος του φυσικού αερίου στην Ευρώπη να φτάνει σε υψηλά ρεκόρ. Ο ετήσιος πληθωρισμός της ευρωζώνης ανέβηκε σταθερά στο 10,6% τον Οκτώβριο, η μεγαλύτερη αύξηση από τη θέσπιση του δείκτη το 1997. Επιπλέον, συγκρούσεις έθεσαν σε κίνδυνο την υγεία και την ευημερία εκατομμυρίων ανθρώπων στο Αφγανιστάν, την Αιθιοπία, την Αφρική, τη Συρία και την Υεμένη.
ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ
Την ίδια στιγμή, δραματικές είναι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Η κοινωνία βρέθηκε αντιμέτωπη με σοβαρά περιβαλλοντικά θέματα, αντιμετωπίζοντας μεγάλες φυσικές καταστροφές. Σε πολλά σημεία του πλανήτη μας η θερμοκρασία το 2022 χτύπησε κόκκινο, με την Ευρώπη να βιώνει το πιο ζεστό καλοκαίρι που έχει καταγραφεί. Είναι χαρακτηριστικό πως πάνω από 6 εκατομμύρια στρέμματα δάσους έγιναν στάχτη εξαιτίας πυρκαγιών που ξέσπασαν λόγω της υψηλής θερμοκρασίας. Στην Ελλάδα οι πυρκαγιές του 2022 οδήγησαν στην καταστροφή 22.444 εκταρίων γης. Και ενώ μερικές χώρες ζούσαν τον πύρινο εφιάλτη, άλλες είχαν να αντιμετωπίσουν τις ακραίες καταιγίδες. Βροχοπτώσεις και μουσώνες προκάλεσαν πλημμύρες και κατολισθήσεις στο Πακιστάν. Οι πλημμύρες κατέστρεψαν 1,7 εκατομμύριο σπίτια, επηρέασαν 32 εκατομμύρια ανθρώπους και περισσότεροι από 1.700 άνθρωποι σκοτώθηκαν. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι οι συνολικές ζημιές ξεπέρασαν τα 14,9 δισ. δολάρια και ότι περίπου 16,3 δισ. δολάρια θα χρειαστούν για ανασυγκρότηση και αποκατάσταση.
Ταυτόχρονα, η Ευρώπη το 2022 επλήγη από την ξηρασία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι πως τα επίπεδα νερού στα ποτάμια της Γαλλίας ήταν τόσο εξαιρετικά χαμηλά, που ανάγκασαν τις γαλλικές αρχές να επιβάλουν μέτρα περιορισμού της κατανάλωσης νερού.
ΕΥΑΛΩΤΟΙ ΠΛΗΘΥΣΜΟΙ
Μάλιστα, οι φυσικές καταστροφές προκάλεσαν τον μεγαλύτερο αριθμό εσωτερικά εκτοπισμένων. Το 2022, 71,1 εκατομμύρια άνθρωποι καταγράφηκαν ως εσωτερικά εκτοπισμένοι, αύξηση κατά 20% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, σύμφωνα με κοινή έκθεση του Internal Displacement Monitoring Center (IDMC) και του Νορβηγικού Συμβουλίου Προσφύγων (NRC). Μόνο η ξηρασία έχει προκαλέσει τον εκτοπισμό 3,7 εκατομμυρίων ανθρώπων στη Σομαλία και 4,2 εκατομμυρίων ανθρώπων στην Αιθιοπία, σύμφωνα με τη Unicef.
Σχεδόν τα τρία τέταρτα των εσωτερικά εκτοπισμένων βρίσκονται σε δέκα χώρες: τη Συρία, το Αφγανιστάν, τη ΛΔ Κονγκό, την Ουκρανία, την Κολομβία, την Αιθιοπία, την Υεμένη, τη Νιγηρία, τη Σομαλία και το Σουδάν.
Την ίδια στιγμή τα ολοένα συχνότερα ακραία καιρικά φαινόμενα δημιουργούν συνθήκες για νέες πανδημίες. Και ενώ, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι περισσότερες χώρες του κόσμου έχουν μπει σε μια τροχιά ομαλότητας, αναδύονται νέες απειλές για τη δημόσια υγεία. Οι νοσοκομειακές λοιμώξεις και τα πολυανθεκτικά μικρόβια μπορεί να αποτελέσουν μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας, ενώ η κλιματική αλλαγή μπορεί να επιφέρει νέες πανδημίες.
ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ
Οι Γιατροί του Κόσμου πιστεύουν ότι η Κοινωνία των Πολιτών οφείλει να έχει την άμεση δυνατότητα να παρεμβαίνει θεραπευτικά σε καταστάσεις επείγουσας ανάγκης, κινητοποιώντας μέσα και ανθρώπους κατευθείαν από τον πληθυσμό, χωρίς την πολυπλοκότητα που άλλες διαδικασίες συχνά εμφανίζουν. Έτσι, καθιστώντας την απαραίτητη γεφύρωση μεταξύ του απλού πολίτη και του κρατικού μηχανισμού, ο ρόλος της Κοινωνίας των Πολιτών είναι καθοριστικός ως προς τη διαμόρφωση και την υλοποίηση συμπεριληπτικών, αποτελεσματικών και αποδοτικών δημόσιων πολιτικών.
Επομένως, απαιτείται περισσότερη συνεργασία, πολυφωνία και ενίσχυση των συμπράξεων μεταξύ της πολιτείας και της Κοινωνίας των Πολιτών με στόχευση μία αποτελεσματική και βιώσιμη πολυεπίπεδη συνεργασία. Οι Γιατροί του Κόσμου συνεχίζουν να υπηρετούν τις καταστατικές τους αρχές δουλεύοντας μαζί με τις ευάλωτες κοινότητες, οραματιζόμενοι την κοινωνική αλλαγή.