Πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν κατορθώσει να παρέχουν υψηλά πρότυπα υγειονομικής περίθαλψης στους πολίτες τους, ακολουθώντας τις βασικές αρχές της ισότητας, της αλληλεγγύης και της καθολικότητας ως γνώμονα για το σχεδιασμό των συστημάτων υγείας μας. Παρόλο που σημαντικές ανισότητες παραμένουν όσον αφορά στην πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη τόσο μεταξύ όσο και εντός των διαφόρων κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μπορούμε γενικά να είμαστε περήφανοι για τα συστήματα υγείας μας, ιδίως σε σύγκριση με το μοντέλο των ΗΠΑ.
Η υγειονομική περίθαλψη είναι ένα θεμελιώδες αγαθό για την ευημερία των ανθρώπων. Είναι ένα από τα βασικότερα ανθρώπινα δικαιώματα και όπως καταγράφεται, η πλειοψηφία των Ευρωπαίων πολιτών επιθυμεί η Ευρωπαική Ένωση να κάνει περισσότερα για την υγεία. Το δικαίωμα στην υγεία περιλαμβάνει την πρόσβαση σε έγκαιρη και οικονομικά προσιτή υγειονομική περίθαλψη και ποιοτικά φάρμακα. Είναι καθήκον των κρατών μελών να εξασφαλίσουν την πρόσβαση σε αυτό το δικαίωμα χωρίς διακρίσεις. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχουμε παραχωρήσει ολοένα και περισσότερο την παραγωγή και την τιμολόγηση των νέων φαρμάκων σε μια πρωταρχική λογική διψήφιων κερδών.
Πολλά συστήματα υγείας στην Ευρωπαική Ένωση, υφίστανται αυτή τη στιγμή τις συνέπειες των μη ισορροπημένων πολιτικών βιομηχανικής και πνευματικής ιδιοκτησίας στον φαρμακευτικό τομέα, οι οποίες είναι σχεδόν αποκλειστικά προσανατολισμένες προς την ανάπτυξη των ευρωπαϊκών οικονομιών και τη μεγιστοποίηση των κερδών αντί για την εξασφάλιση της πρόσβασης των ανθρώπων σε ποιοτικές και οικονομικά προσιτές θεραπείες. Τόσο στην Ευρώπη όσο και παγκοσμίως, οι τιμές των νέων φαρμάκων αυξάνονται ραγδαία, προκαλώντας μεγάλη οικονομική πίεση στα συστήματα δημόσιας υγείας. Ως εκ τούτου, ένας αυξανόμενος αριθμός θεραπειών για απειλητικές για τη ζωή λοιμώξεις και ασθένειες, όπως ο καρκίνος και η ηπατίτιδα C, δεν είναι προσβάσιμες τόσο για τους πολίτες άτομα όσο και για τα εθνικά συστήματα υγείας.
Αυτό είναι το αποτέλεσμα ενός ατελέσφορου και δαπανηρού συστήματος έρευνας και ανάπτυξης που επιβραβεύει τα νέα φάρμακα με μονοπώλια με τη μορφή προστασίας των ευρεσιτεχνιών που δεν βοηθούν τον υγιή ανταγωνισμό και δεν παρέχουν κίνητρα για πραγματική καινοτομία. Το ισχύον σύστημα επιτρέπει στις εταιρείες να καθορίζουν υπερβολικές τιμές αποστραγγίζοντας τους πόρους δημόσιας υγείας που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για άλλους σκοπούς. Επιπλέον, η πρακτική αυτή θέτει σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα των συστημάτων δημόσιας υγείας στην Ευρώπη.
Πρέπει να ληφθούν επείγοντα μέτρα ώστε οι κυβερνήσεις και οι πολίτες να έχουν πρόσβαση και να μπορούν να αντέξουν οικονομικά τα καινοτόμα φάρμακα που έχουν ανάγκη. Η επένδυση σε διαδικασίες ανταλλαγής γνώσεων και συνεργατικής έρευνας είναι ένα βασικό βήμα. Η Ευρωπαική Ένωση έχει ήδη προχωρήσει σε μια κατεύθυνση που αγκαλιάζει την ανταλλαγή γνώσεων και τη συνεργασία στη διαδικασία της έρευνας και προωθεί την ανοιχτή επιστήμη και την ανοιχτή καινοτομία. Ωστόσο, η προσέγγιση αυτή πρέπει να διευρυνθεί και να εφαρμοστεί πιο συγκεκριμένα για τη βιοϊατρική έρευνα και την ανάπτυξη.
Οι επερχόμενες εκλογές στην Ευρωπαική Ένωση αποτελούν μια ευκαιρία να τεθούν οι άνθρωποι και οι ανάγκες τους στο επίκεντρο της χάραξης πολιτικής και της παράδοσης της Ένωσης. Το να δείξει η Ευρώπη ότι καταβάλει προσπάθειες σε θέματα που αφορούν περισσότερο τους πολίτες της είναι ένα σημαντικό βήμα αποκατάστασης της εμπιστοσύνης των πολιτών στο ευρωπαϊκό εγχείρημα.
Οι πολιτικές για την υγεία είναι κρίσιμες για την επιτυχία του ευρωπαϊκού σχεδίου. Με στόχο να τεθούν οι πολίτες στο επίκεντρο της χάραξης πολιτικής σε αυτόν τον τομέα, τα ακόλουθα θέματα πρέπει να μπουν κατά προτεραιότητα στην ημερήσια διάταξη του επόμενου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής:
- Επιστροφή σε δημόσιες επενδύσεις
Τα χρήματα των φορολογουμένων που επενδύονται στη βιοϊατρική έρευνα και ανάπτυξη θα πρέπει να διασφαλίζουν τη δημόσια απόδοση τους και τα συνακόλουθα κοινωνικά οφέλη. Οι επενδύσεις της ΕΕ πρέπει να κατευθύνονται από τις ανάγκες της δημόσιας υγείας και να εξασφαλίζουν την προσβασιμότητα, τη διαθεσιμότητα και την οικονομική προσιτότητα των αποτελεσμάτων που προκύπτουν. Η ανοικτή επιστήμη, συμπεριλαμβανομένων των ανοικτών δεδομένων και της πρόσβασης σε δημοσιεύσεις, θα πρέπει να υιοθετηθεί ως συνήθης πρακτική.
- Υγιής ανταγωνισμός και εμπόριο
Η ΕΕ πρέπει να μεταρρυθμίσει το σύστημα δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, εξασφαλίζοντας μια υγιή ισορροπία μεταξύ των ιδιωτικών και δημοσίων συμφερόντων. Ο ανταγωνισμός είναι ζωτικής σημασίας για την προώθηση της καινοτομίας: η ΕΕ πρέπει να διασφαλίσει το θεμιτό ανταγωνισμό, προλαμβάνοντας και επιβάλλοντας κυρώσεις για αντανταγωνιστικές συμπεριφορές. Επιπλέον, η ΕΕ πρέπει να απέχει από την εξαγωγή αθέμιτων προτύπων Δικαιωμάτων Πνευματικής Ιδιοκτησίας και να εφαρμόζει εμπορικές πολιτικές που υποστηρίζουν την παγκόσμια υγεία.
- Ένα βιώσιμο σύστημα Έρευνας και Ανάπτυξης
H ΕΕ και τα κράτη μέλη πρέπει να ενθαρρύνουν τον υγιή ανταγωνισμό και την πραγματική καινοτομία για να δημιουργήσουν ένα βιώσιμο σύστημα για τις κυβερνήσεις και τους ασθενείς. Θα πρέπει να διερευνηθούν νέα μοντέλα Έρευνας και Ανάπτυξης, βασισμένα σε ανοικτές επιστημονικές αρχές, όπως η αποδέσμευση του κινήτρου για την ανάπτυξη φαρμάκων από την προσδοκία υψηλών τιμών για την κοστολόγηση, βραβεία προτροπής καινοτομίας, κοινωνικά υπεύθυνη αδειοδότηση και έρευνα ανοιχτού κώδικα των πιλοτικών προγραμμάτων, των μελετών σκοπιμότητας και των νέων προγραμμάτων χρηματοδότησης.
- Πραγματική καινοτομία και ασφάλεια για τους αθενείς
Τα νέα καινοτόμα φάρμακα πρέπει να αποδεικνύεται ότι έχουν πρόσθετη θεραπευτική αξία σε σχέση με τις υπάρχουσες θεραπείες. Πρέπει να διατηρηθούν και να προωθηθούν υψηλά επιστημονικά πρότυπα για την άδεια κυκλοφορίας νέων προϊόντων. Πρέπει να βελτιωθεί η διαφάνεια των κλινικών δοκιμών και η παρακολούθηση της φαρμακευτικής ασφάλειας. Η συνεργασία της Ευρωπαικής Ένωσης στον τομέα της αξιολόγησης της τεχνολογίας της υγείας θα πρέπει να ενισχυθεί με γνώμονα το υψηλότερο επίπεδο διαφάνειας, ανεξαρτησίας, και αποφάσεων που βασίζονται σε τεκμήρια και -βέβαια- στην απουσία συγκρούσεων συμφερόντων.
